Het is op 27 januari 2020 precies 75 jaar geleden dat Auschwitz werd bevrijd, en het valt samen met de grootste piek in antisemitisme sinds de Tweede Wereldoorlog. Meer dan een dozijn landen berichten over een golf van de zogeheten ‘hate crimes’ jegens Joden.
Dit is waarom De apotheker van Mengele relevanter is dan ooit.
Het veelgeprezen boek is ontvangen als een nieuw verslag van de hoofddrogist in Auschwitz en hoe hij bijna weg kwam met zijn misdaden. Het is echter nog veel meer.
Victor Capesius, het hoofdpersonage in het boek, was een gewone man die werkte voor de farmaceutische gigant Bayer voor de oorlog. Hij was niet politiek gemotiveerd of antisemitisch. Zijn vrouw was zelfs half Joods. Toen hij was opgeroepen om bij de Waffen SS aan te sluiten in 1943, waren er maar weinig mensen die hadden kunnen voorspellen dat hij tot zulke afschuwelijke misdaden in staat was. Een van zijn rollen in het kamp, was het selecteren van degenen die mochten leven of die moesten sterven bij aankomst in Auschwitz. Hij stuurde zijn voormalige collega’s direct de dood in.
De apotheker van Mengele, met het bijzondere verslag van een gewone man die vervalt in uitzonderlijke misdaden, draagt een waarschuwing voor de dag van vandaag. Het is niet mogelijk om je afzijdig te houden en te denken dat de meesten van ons geen antisemiet of Joods zijn, en daardoor te denken dat het niks met ons te maken heeft. Het is een menselijk probleem waar we ons tegen moeten verzetten. Dat is waarom De apotheker van Mengele zo belangrijk is nu het kamp 75 jaar geleden bevrijd is.
Het boek laat zien dat iedereen ter prooi kan vallen van antisemitisme en zijn morele kompas kan verliezen tijdens dit proces. De apotheker van Mengele is niet alleen een ode aan de slachtoffers, het is ook een waarschuwing over hoe gevaarlijk het is om stil en apathisch te zijn vandaag.