De allereerste wereldoorlog 1618 – 1648

De Dertigjarige Oorlog (1618-1648) was eigenlijk de allereerste wereldoorlog, stelt de populaire Zweedse historicus Dick Harrison. Bijna 12 miljoen slachtoffers vielen er tijdens een oorlog die uiteindelijk het machtsevenwicht in Europa en de koloniën veranderde.

Harrison geeft een bijzonder leesbaar overzicht van dit pan-Europese conflict en zijn belangrijkste strijdtonelen. Hij schakelt daarbij moeiteloos tussen de grote historische lijnen en de individuele verhalen. Hij verplaatst zich in zowel de bekende historische hoofdrolspelers (kardinaal Richelieu, Gustaaf II Adolf van Zweden of de Spaanse koning Ferdinand) als in onbekende figuranten die door de oorlog geraakt werden; een huurling, een non, een schoenmaker, een burgemeester, een matroos.

Van opstootje naar wereldoorlog

De Dertigjarige oorlog begon in mei 1618 als een opstootje. Een groep protestantse edelen gooide drie katholieke hoogwaardigheidsbekleders uit het raam van de Praagse burcht. Het bleek het startsein van een oorlog die vrijwel alle Europese landen en hun koloniën meesleurde in een spiraal van geweld, waarbij toen ook al het overzicht van alle bondgenootschappen soms ver te zoeken was. Als reden voor de strijd werd vaak de godsdienst genoemd, maar Harrison merkt op dat realpolitik, expansiedrift, hebzucht naar elkaars koloniën en individuele ambitie net zo veel meespeelden.

Glansrol voor de diplomatie

De Vrede van Westfalen van 1648, die na eindeloze onderhandelingen werd gesloten, geldt als de overwinning van de diplomatie en de geboorte van het internationale stelsel van soevereine staten zoals we dat nu nog kennen. Maar de prijs was hoog; de oorlog liet een continent achter dat verwoest was door ziekte, oorlog en hongersnood.

Auteur in oktober in Nederland

Dick Harrison (1966) is in Zweden een bekendheid. Hij is hoogleraar geschiedenis aan de Universiteit van Lund. Hij schrijft blogs, artikelen, romans en non-fictieboeken en maakt tv-documentaires over Europese en Zweedse geschiedenis. Op 6 oktober zal de Harrison een van de gastsprekers zijn op het Geschiedenis Festival in Haarlem.