Nuon Chea, uit de schaduw van Pol Pot

In 1998 sterft Pol Pot een vredige dood. Hij heeft nooit werkelijk verantwoording af hoeven leggen voor zijn daden in de jaren ‘70. Pol Pot’s Rode Khmer legde bijna vier jaar lang de zweep over Cambodja. Als gevolg daarvan stierven 1,7 miljoen mensen door honger, uitputting, ziekte en executies. En dat op een bevolking van acht miljoen… Bijna één op de vier mensen. Nauwelijks voor te stellen. Pol Pot deed dit niet alleen. Sterker: op de achtergrond stond een geheimzinnige figuur die hem in alles bijstond als zijn gelijke. De bij het grote publiek volslagen onbekende Nuon Chea.

Afgelopen zondag is Nuon Chea op 93-jarige leeftijd in het ziekenhuis van Phnom Penh overleden. Hij was op dat moment nog volop verwikkeld in een proces tegen hem als belangrijkste nog levende oud-leider van de Cambodjaanse communisten. Veroordeeld tot levenslang, maar zijn beroep hiertegen zat er aan te komen. Op dit moment is nog onduidelijk hoe en of het Internationaal Tribunaal verder voortgang zal vinden. Belangrijkste verdienste van het proces tot nu toe is dat niemand meer om Nuon Chea heen kan. De Franse historicus Locard gaf al aan spijt te hebben één van zijn werken destijds ‘Pol Pot’s kleine rode boekje’ genoemd te hebben. “Ik denk dat dit proces aangetoond heeft dat Broeder Nummer Twee (bijnaam van Nuon Chea, MK) hier, zeker als het gaat om ideologie, waarschijnlijk net zo belangrijk was als Pol Pot. Dus nu zou ik het wellicht het ‘Kleine rode boekje van de Twee Broeders’ genoemd hebben.

Over Pol Pot, Broeder Nummer Eén, is al genoeg geschreven. Nu is Broeder Nummer Twee aan de beurt. In het voorjaar van 2020, exact 45 jaar nadat de Rode Khmer in Cambodja aan de macht kwam, verschijnt bij Omniboek Nuon Chea, uit de schaduw van Pol Pot. Auteur is Michiel Kroesbergen. Hij verbleef langere tijd in Phnom Penh om aldaar de processen bij te wonen en de archieven in te duiken. Het verhaal van de drie jaar, acht maanden en twintig dagen dat de communisten de touwtjes in handen hadden. Verteld aan de hand van de rechtszaak tegen één van de belangrijkste oud-leiders van het regime.

Het wordt tijd voor Nuon Chea om uit de schaduw te treden…